Przed przystąpieniem do przedsięwzięcia jakim jest zabudowa przydomowej oczyszczalni ścieków dobrze jest (jako inwestor) zapoznać się z wymaganiami prawno administracyjnymi dotyczącymi tej inwestycji.
Wymagania prawno-administracyjne związane z budową małej oczyszczalni ścieków wynikają z zakresu przepisów ochrony środowiska, a także z przepisów budowlanych.
Można tu wyróżnić trzy obszary:
- procedura prawno-administracyjna związana z budową oczyszczalni • wymagania dotyczące jakości ścieków oczyszczonych uzależnione od rodzaju odbiornika, wynikające z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 roku, w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego;
- wymagania techniczne zawarte w normach - przede wszystkim w normie PN-EN 12566-3+A1 Małe oczyszczalnie ścieków dla obliczeniowej liczby mieszkańców (OLM) do 50.
Decydującą okolicznością, która wpływa na status prawny przydomowej oczyszczalni ścieków w zakresie procedury wymaganej przy budowie, a także pod względem wymaganej jakości ścieków oczyszczonych, jest sklasyfikowanie danego obiektu albo jako zwykłe korzystanie z wód, albo jako szczególne korzystanie z wód (Prawo wodne).
Zwykłe korzystanie z wód służy zaspokajaniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego (art. 36, ust. 2 Prawa wodnego)
Szczególnym korzystaniem z wód jest korzystanie wykraczające poza korzystanie powszechne lub zwykłe (art. 37 Prawa wodnego) np. korzystanie z wód na potrzeby działalności gospodarczej, a także rolnicze wykorzystanie ścieków lub wprowadzanie do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków, jeżeli ich łączna ilość jest większa niż 5 m³ na dobę, nie stanowi zwykłego korzystania z wód
Przystępując do realizacji inwestycji, należy ustalić jej możliwości z punktu widzenia przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz Prawa budowlanego.
Zgodnie z art. 29, ust. 1, pkt 3 Prawa budowlanego, budowa indywidualnej przydomowej oczyszczalni ścieków nie wymaga pozwolenia na budowę, gdy jej dobowa przepustowość nie przekracza 7,5 m³. W myśl Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, realizacja inwestycji nie wymagającej pozwolenia na budowę, nie wymaga również uzyskania decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Jeśli chodzi o przepisy Prawa wodnego, przydomowa oczyszczalnia ścieków w ramach zwykłego korzystania z wód nie wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków bytowych w ilości nieprzekraczającej 5 m³ na dobę, pochodzących z gospodarstwa domowego lub gospodarstwa rolnego (pod warunkiem, że odbywa się to na gruncie stanowiącym własność użytkownika.
Chociaż zgodnie z Prawem wodnym oczyszczalnie ścieków w warunkach zwykłego korzystania z wód nie są urządzeniami wodnymi (nie wymagają pozwolenia wodnoprawnego), jednak zaliczane są do instalacji mogących negatywnie oddziaływać na środowisko, z których emisja wymaga zgłoszenia właściwemu organowi ochrony środowiska (art. 152 Prawa ochrony środowiska). Obowiązek ten wynika bezpośrednio z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 roku w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia.
Zgłoszenia należy dokonać co najmniej na 30 dni przed rozpoczęciem eksploatacji oczyszczalni. Organem właściwym do przyjęcia zgłoszenia jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
Zgłoszenie to powinno zawierać dane dotyczące:
- eksploatującego oczyszczalnię, wraz z adresem,
- czasu pracy instalacji oraz ilości i składu odprowadzanych ścieków, • spełniania norm jakości odprowadzanych ścieków.
Organ przyjmujący zgłoszenie może w ciągu 30 dni wnieść w formie decyzji wymagania dotyczące eksploatacji oczyszczalni. W przypadku braku zgłoszenia eksploatacji organ może nałożyć na eksploatującego karę grzywny. W razie naruszenia warunków decyzji
określającej wymagania dotyczące eksploatacji tej oczyszczalni wójt, burmistrz lub prezydent miasta może w drodze decyzji wstrzymać jej użytkowanie.
Chociaż budowa oczyszczalni przydomowej o dobowej przepustowości do 7,5 m³ nie wymaga pozwolenia na budowę, aby pozostać w zgodzie z Prawem budowlanym, należy co najmniej na 30 dni przed zamierzonym terminem rozpoczęcia robót budowlanych dokonać zgłoszenia zamiaru budowy w administracji budowlanej (wydział architektury i budownictwa) starostwa powiatowego.
Do zgłoszenia należy dołączyć:
- oświadczenie o posiadaniu prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;
- projekt zagospodarowania działki i projekt budowlany oczyszczalni, sporządzony przez osobę posiadającą stosowne uprawnienia budowlane, projekt powinien zawierać informację o warunkach geologicznych pod projektowanym osadnikiem i drenażem rozsączającym;
- szkice i rysunki oraz opis (rodzaj, zakres i sposób wykonania) robót budowlanych; • pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami;
- dowód wniesienia opłaty skarbowej za pełnomocnictwo, w przypadku jego ustanowienia.
W razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia, organ nakłada w drodze postanowienia obowiązek uzupełnienia w określonym terminie brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia - wnosi sprzeciw w drodze decyzji.
W ciągu 30 dni organ administracji budowlanej może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę, gdy istnieją podejrzenia, że realizacja pociągnie za sobą pogorszenie stanu środowiska, warunków zdrowotno-sanitarnych itp.
Po tym okresie, jeżeli organ nie wniesie sprzeciwu, można przystąpić do wykonania robót budowlanych - nie później niż po upływie 2 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia.
Do użytkowania oczyszczalni można przystąpić w momencie ukończenia jej budowy, bez oczekiwania na pozwolenie. Nałożony przez Prawo budowlane obowiązek kontroli obiektów budowlanych, a w szczególności instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska w czasie ich użytkowania, nie dotyczy właścicieli domów jednorodzinnych i oczyszczalni ścieków.
Inwentaryzacja geodezyjna wybudowanej oczyszczalni wymagana jest tylko w przypadku nałożenia takiego obowiązku przez urząd.
Oczyszczalnia ścieków w warunkach szczególnego korzystania z wód
Nieco inne wymogi formalne obowiązują w odniesieniu do oczyszczalni ścieków, których eksploatacja wiąże się ze szczególnym korzystaniem z wód - czyli wówczas, gdy:
- wydajność oczyszczalni jest większa niż 5 m³ na dobę,
- oczyszczalnia odbiera ścieki pochodzące z działalności gospodarczej (np. z małego warsztatu),
- ścieki z oczyszczalni odprowadzane są poza teren, do którego inwestor ma tytuł własności.
W przypadkach szczególnego korzystania z wód, zawsze konieczne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków z oczyszczalni, wydawanego przez starostwo powiatowe oraz decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, którą wydaje organ administracji samorządowej (wójt, burmistrz lub prezydent miasta). Pozwolenie wodnoprawne wydawane jest na wniosek inwestora, zgodnie z wymogami określonymi w art. 131 i 132 Prawa wodnego. W sytuacji, gdy ścieki odprowadzane są do wód lub urządzeń wodnych (np. rowu melioracyjnego) poza teren, do którego inwestor ma tytuł własności, wymagane jest dodatkowe pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego, którym jest wylot instalacji służący do wprowadzania ścieków do tych odbiorników.
Wymagane dokumenty do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego: • wniosek;
- wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeżeli został sporządzony oraz decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jej uzyskanie było wymagane;
- operat wodnoprawny (4 egz.);
- dowód wpłaty za decyzję.
Jeżeli oczyszczalnia służy do oczyszczania ścieków pochodzących z obiektu działalności gospodarczej, czyli ścieków przemysłowych, konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę dla jej wykonania oraz wcześniej (w przypadku braku ważnego planu zagospodarowania przestrzennego) uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Jeżeli niespełnienie warunku zwykłego korzystania z wód wynika z większej niż 5 m³ na dobę ilości ścieków oczyszczonych lub z tego, że ścieki po oczyszczeniu odprowadzane są poza teren, do którego prawo własności ma inwestor, to pozwolenie na budowę oczyszczalni i ewentualnie decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wymagane będą dla oczyszczalni o dobowej wydajności większej od 7,5 m³.
Wymagana jakość ścieków odprowadzanych z oczyszczalni
Z kategoriami zwykłego lub szczególnego korzystania z wód związane są wymogi wynikające z Prawa ochrony środowiska, szczegółowo określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dane dotyczące dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych w małych oczyszczalniach zestawiono w poniższej tabeli.
Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń lub minimalne procenty redukcji dla ścieków komunalnych oczyszczonych w małych oczyszczalniach
|
Wskaźnik zanieczyszczeń |
Korzystanie z wód |
|||
|
Zwykłe |
Szczególne |
|||
|
Odbiornik ścieków oczyszczonych |
||||
|
Ziemia |
Urządzenia wodne |
Urządzenia wodne i wody |
Ziemia |
|
|
BZT5 |
≥ 20% red.a) |
25 mg/l lub 70-90% red. |
40 mg/l |
40 mg/l |
|
ChZT |
- |
125 mg/l lub 75% red. |
150 mg/l |
150 mg/l |
|
Zawiesina ogólna |
≥ 50% red. |
35 mg/l lub 90% red. |
50 mg/l |
50 mg/l |
|
Azot ogólny |
- |
15b)mg/l |
30b)mg/l |
- |
|
Fosfor ogólny - 2b)mg/l 5b)mg/l - |
||||
- minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń określane w stosunku do ładunku zanieczyszczeń w ściekach dopływających
- przy doprowadzaniu ścieków oczyszczonych do dopływów jezior z uwzględnieniem warunku, że czas dopływu do jeziora jest dłuższy niż 24 h (art. 39 pkt 2d Prawa wodnego)
Warto zauważyć, że dla wprowadzania ścieków w ramach zwykłego korzystania z wód do urządzeń wodnych wymagania są wyższe niż dla ścieków wprowadzanych do urządzeń wodnych i wód w ramach korzystania szczególnego.
Dodatkowym ograniczeniem dotyczącym odprowadzania ścieków do ziemi jest wymóg, aby miejsce wprowadzania ścieków było oddzielone od najwyższego poziomu wodonośnego wód podziemnych warstwą gruntu o miąższości co najmniej 1,5 m, natomiast w przypadku urządzenia wodnego (rowu melioracyjnego, stawu, wylotu urządzeń kanalizacyjnych służącego do wprowadzania ścieków do wód
powierzchniowych) - aby najwyższy poziom wodonośny wód podziemnych był co najmniej 1,5 m pod dnem tego urządzenia. Nie dotyczy to ścieków oczyszczonych w gruncie i odprowadzanych (np. systemem drenażowym zbierającym) do śródlądowych wód powierzchniowych płynących, a także ścieków wykorzystywanych rolniczo.
Do opracowania projektu budowlanego dla przydomowej oczyszczalni ścieków niezbędne są następujące dokumenty i informacje, których uzyskanie i przekazanie w celu wykonania projektu stanowi koszt Inwestora:
- Wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Urząd Gminy Wydział Planowania Przestrzennego);
- Mapa zasadnicza (Starostwo Wydział Geodezji);
- Mapa ewidencyjna (Starostwo Wydział Geodezji);
- Pełny wypis z rejestru gruntów właściciela działki (Starostwo Wydział Geodezji); • w przypadku odprowadzenia zrzutu z oczyszczalni poza terenem właściciela działki - uproszczony wypis z rejestru gruntów wszystkich działek sąsiadujących (Starostwo Wydział Geodezji).
- Usytuowanie miejsca wyjścia kanalizacji sanitarnej z obiektu;
- Poziom (od powierzchni terenu) wyjścia kanalizacji sanitarnej z obiektu; • Sposób odprowadzenia ścieków oczyszczonych;
- Typ i rodzaj gruntu (przekrój geologiczny);
- Poziom wody gruntowej.
W przypadku, gdy nie ma innego rozwiązania i zrzut z oczyszczalni musi być odprowadzony poza granice działki (rów melioracyjny, rów przydrożny, rzeczka, staw), to w zależności od wymagań miejscowego Starostwa Powiatowego (Wydział Ochrony Środowiska) może być wymagany operat wodnoprawny.